نشست ساختمان به دلیل فشردگی خاک در زیر پی که در اثر بار اضافی ساختمان یا فونداسیون ایجاد می شود، رخ می دهد و این یکی از اتفاقاتی است که در برخی از ساختمان های ضعیف رخ می دهد. اگر اقدامات موثری در این زمینه انجام نشود، می تواند عواقب مخربی بر ساختمان داشته باشد. گاهی نشست ساختمان به دلیل تغییر مقاومت فشاری خاک ناشی از جریان آب در زیر فونداسیون اتفاق می افتد. همچنین انجام عملیات گودبرداری در مجاورت ساختمان بدون در نظر گرفتن تمهیداتی منجر به نشست ساختمان می شود. نشست ساختمان حادثه ای است که به دلیل عدم توانایی لایه های بالایی زمین در تحمل وزن رخ می دهد. به طور معمول هر ساختمان پس از چند سال ساخت و ساز دچار فرونشست می‌شود. به همین دلیل لازم است قبل از شروع ساخت و ساز، خاک منطقه توسط کارشناسان بررسی شود. در این مقاله، قصد داریم در مورد نشست ساختمان صحبت کنیم.
منظور از نشست ساختمان چیست؟
نشست ساختمان به پایین رفتن سازه و تغییر شکل در پی ساختمان اطلاق می شود. هر سازه ای که بر روی زمین ساخته شود به دلیل وزن زیاد، تنش هایی را در خاک ایجاد می کند. این تنش ها می توانند حجم خاک را تغییر داده و در نهایت سبب نشست ساختمان بشوند. نوع تنش ایجاد شونده، خصوصیات فیزیکی خاک و خصوصیات تنش کرنش از عوامل موثر بر شدت نشست محسوب می شوند. بنابراین، موادی که تحت تأثیر نیروی زیاد قرار می گیرند، می توانند دچار تغییر شکل شوند. این تغییر شکل به نیرو بستگی دارد و حالات مختلفی ایجاد می کند. شاید با یک نیروی معین، تغییر شکل یکنواخت اتفاق افتد و و شاید این تغییر شکل افزایش یافته و پیشرفت کند. مدت زمانی که نیرو به جسم وارد می کند عامل مهمی است که باید در نظر گرفته شود.
علائم نشست ساختمان چیست؟
- ایجاد فاصله بین دیوار و کف ساختمان
- ترک اطراف میخ کوبیده‌شده به دیوار
- شکم آوردن و برآمدگی کف ساختمان
- ایجاد ترک بر روی دیوار زیرزمین:
- ترک روی دیوار آجری و بلوکی
- تاب برداشتن و افتادگی درها و پنجره‌ه
دلایل نشست ساختمان
این نوع نشست خاک می تواند به دلایل مختلفی مانند کاهش تخلخل خاک در حال ساخت یا فاصله زیاد بین ذرات خاک، بارهای سنگین و تغییر در میزان رطوبت خاک رخ دهد. در واقع از دست دادن بیش از حد رطوبت خاک یکی از عوامل اصلی نشست ساختمان است. زیرا با وجود رطوبت، حجم زیادی را اشغال می کند. بنابراین زمانی که رطوبت به طور کامل از خاک حذف شود، فضای زیادی بین ذرات خاک وجود خواهد داشت در چنین شرایطی گفته می‌شود ساختمان دچار نشست شده است. اگر بخواهیم عواملی را که باعث ایجاد انواع نشست در ساختمان می شوند به تفصیل فهرست کنیم، عبارتند از:
- زمین سست زیر ساختمان و عدم تحمل بار ساختمان
- باران های نامنظم یا خشکسالی
- زهکشی ضعیف در اطراف منزل
- تغییرات در جدول آب زیرزمینی
- درختان بالغی که در مجاورت خانه رشد می‌کنند.
- نشست از نشت لوله کشی یا استخر شنا
- پمپاژ روغن یا آب از زمین های همجوار
- و…
جلوگیری از نشست ساختمان
راه‌هایی برای جلوگیری از نشست ساختمان وجود دارد. توصیه می کنیم اقدامات زیر را برای به حداقل رساندن احتمال وقوع این اتفاق در سازه های خود در نظر بگیرید.
- اولین کار این است که نشست سازه را تشخیص داده و آن را حذف کنید. درصورتیکه این مورد نشست بعضی مایعات مثل آب، وجود درخت یا موارد این‌چنینی دیگر است، در اولین گام باید آن را حذف کرده تا از نشست گسترده تر جلوگیری شود.
- درصورتیکه ساختمان نیاز به سبک شدن دارد، باید این کار انجام شود. همانطور که گفتیم گاهی اوقات می توان چندین طبقه اضافی بر روی فونداسیون ساخت. در چنین مواردی تخریب طبقات اضافی و سبک سازی ساختمان از جمله الزامات جلوگیری از نشست است.
- بالا بردن مقاومت خاک زیر پی در صورت اثبات دلیل نشست بر اثر سستی خاک؛ در چنین مواردی موادی با مقاومت بالا و تثبیت خاک به این بخش پمپاژ می شود.
- افزایش مقاومت پی و فونداسیون سازه؛ گاهی لازم است استحکام پی ساختمان افزایش یابد. در چنین مواقعی سوراخ هایی در فونداسیون ایجاد می شود و میلگرد هایی با مقاومت بالا به صورت عمود بر فونداسیون داخل آن ها قرار می گیرد. کاشت میلگرد در بتن با این هدف انجام می شود.
- از دیگر روش هایی که برای جلوگیری از نشست ساختمان استفاده می شود، افزایش تعداد ستون ها و یا اتصال ستون های موجود در ساختمان با استفاده از دیوارهای برشی به یکدیگر است.
نشست پدیده ای مخرب است که در صورت عدم کنترل به موقع می تواند کل سازه ها را تخریب کند و گاه خسارات جانی جبران ناپذیری به بار آورد. بنابراین، در صورت مشاهده علائم نشست در ساختمان خود، باید به فکر اقدامات کنترلی و پیشگیری باشید تا آسیبی به خانه و افراد ساکن در آن وارد نشود. شرکت مقاوم سازی آشیان پی یکی از معتبرترین شرکت های ارائه دهنده خدمات مقاوم سازی سازه است. آشیان پی دارای سابقه ای بیش از چند دهه در زمینه مقاوم سازی با FRP و… است. برای دریافت مشاوره در زمینه خدمات مهندسی و روش های مختلف مقاوم سازی ساختمان با واحد مهندسی آشیان پی تماس بگیرید.
کلام آخر
نشست ساختمان به دلایل گوناگونی از جمله کاهش تخلخل خاک، بار بیشتر و تغییر در میزان رطوبت خاک رخ می دهد و می تواند باعث ترک خوردن، تغییر شکل و حتی آسیب به خانه و یا آسیب جدی به آن شود. برای جلوگیری از این اتفاق می توان از روش های مختلفی مانند خاک مناسب برای پی ساختمان، طراحی مناسب فونداسیون ساختمان، اجرای صحیح فونداسیون ساختمان و نگهداری و مراقبت از ساختمان پس از ساخت استفاده کرد. در صورت آسیب دیدن ملک باید فوراً تعمیر شود. روش های مختلفی برای تعمیر نشست‌های ساختمانی وجود دارد که انتخاب بهترین روش به عوامل مختلفی از جمله نوع و شدت نشست، نوع خاک، شرایط آب و هوایی و بودجه وابسته است. با استفاده از روش های مناسب می توان از نشست ساختمان اجتناب کرد یا به حداقل رساند.
