آب بندی بتن یک فرآیند مهم در ساخت و استفاده از سازه‌های بتنی است که به منظور جلوگیری از نفوذ آب به داخل بتن و حفظ مقاومت و کیفیت آن صورت می‌گیرد. این فرآیند از اهمیت ویژه‌ای در ساختمان‌ها، پل‌ها، تونل‌ها، و سازه‌های بتنی دیگر برخوردار است. زیرا نفوذ آب به داخل بتن می‌تواند منجر به آسیب‌های جدی مانند خوردگی آرماتورها، شوره‌زدگی بتن، یخ‌زدگی، و کاهش مقاومت مکانیکی سازه شود.
آب بندی بتن چیست ؟
آب‌بندی بتن به معنای ایجاد موانعی جهت پیشگیری از نفوذ آب به داخل ساختار بتنی و افزایش مقاومت در برابر فشار هیدرواستاتیک می‌باشد. بتن در مفهوم گسترده‌تر به هر ماده یا ترکیبی اطلاق می‌شود که از ترکیب یک ماده چسبنده با ویژگی‌های سیمانی شدن تشکیل یافته باشد. این ماده چسبنده عمدتاً ناشی از فرآیند تعامل سیمان‌های هیدرولیکی با آب است. به واسطه ویژگی‌های چسبندگی و سختی به دست آمده از فعل و انفعال مواد مختلف در ترکیب با آب، بتن به عنوان یک جزء مهم و پایه‌ای در ساخت و سازهای مدرن تلقی می‌شود. آب‌بندی در ساخت و سازهای بتنی ضروری است تا از نقاط ضعف و خسارات ناشی از نفوذ آب جلوگیری شود و در نتیجه، عمر مفید و مقاومت سازه بهبود یابد.
روش های آب بندی بتن:
1. آب بندی بتن به وسیله ورقه های آب بندی
ورقه‌های آب بندی، ایجاد شده از ترکیب مواد پلیمری، قیر و پلی اتیلن، به منظور افزایش مقاومت در برابر تغییرات دمایی کمتر و حداقل تغییر شکل، به کار می‌روند. این ترکیب منحصربه‌فرد این ورقها را کمتر حساس به نزدیک شدن به مواد و از تماس با سموم شیمیایی خطرناک می‌سازد. علاوه بر این، خصوصیات این ترکیب باعث افزایش مقاومت کششی، مقاومت در برابر خاک‌های اسیدی، انعطاف‌پذیری، خودترمیمی و افزایش توانایی پیوند می‌شود.
این ورقها به صورت خودکار از نفوذ مواد آلوده و سموم جلوگیری می‌کنند. با توجه به پیشرفت‌های حاصل شده در این سیستم‌های آب‌بندی بتن، مزایا و نقاط قوت آنها به وضوح آشکار هستند. هر چند، نصب این ورقها به دلیل پیچیدگی‌های اجرایی و اتصال میان ورقه‌های مختلف، چالش‌هایی ایجاد می‌کند. ضرورت اتصال به سطوح بدون تخلخل و دارای صفحه صاف نیز نیاز به نصب تخته‌های محافظی دارد. با این همه چالش، استفاده از ورقه‌های آب بندی به عنوان یک روش معمول و موثر، به مدت طولانی جزء گزینه‌های اصلی در این زمینه تلقی می‌شود.
2. سیستم آب‌بندی بتن به روش پوسته‌های مایع
سیستم آب‌بندی بتن به روش پوسته‌های مایع یک روش مؤثر در جلوگیری از نفوذ آب به ساختمان‌ها است. در این روش، موادی نظیر اورتان یا آسفالت پلیمریک با استفاده از قلم مو، اسپری یا غلتک بر روی سطح بتن کشیده می‌شوند؛ این عمل به عنوان آب‌بندی با پوسته‌های مایع شناخته می‌شود. در گذشته، این روش معمولاً بر روی سطح خارجی بتن اجرا می‌شد، اما پیشرفت‌های اخیر در فناوری این امکان را فراهم کرده است که آب‌بندی سطح داخلی نیز به راحتی امکان‌پذیر باشد.
کیفیت و موفقیت آب‌بندی توسط پوسته‌های مایع به ضخامت و نحوه وضع آنها بستگی دارد. این روش به خوبی عمل می‌کند زمانی که استفاده از ورق‌های پیش‌ساخته یا سایر روش‌های آب‌بندی دیگر ممکن نیست. این تکنیک باعث مهار و کنترل بهتر فرآیند نفوذ آب و حفاظت از ساختمان در برابر عوامل محیطی می‌شود.
3. آب بندی بتن با استفاده از افزودنی های بتن
افزودنی‌های بتن، موادی هستند که به ترکیب بتن اضافه می‌شوند تا ویژگی‌های آب‌بندی و مقاومت به نفوذ آب آن را افزایش دهند. این افزودنی‌ها معمولاً شامل مواد هیدروفوبیک (آب‌گریز) می‌شوند که مانع نفوذ آب به داخل ساختمان می‌شوند.
یکی از افزودنی‌های متداول در این زمینه، افزودنی‌های هیدروفوبیک شبه پلیمریک می‌باشد. این افزودنی‌ها به دلیل خاصیت آب‌گریزی که دارند، باعث می‌شوند که بتن مقاومت بیشتری به نفوذ آب پیدا کند و در نتیجه، ساختمان در برابر خطرات مرتبط با نفوذ آب محافظت گردد. همچنین، استفاده از افزودنی‌های بتن برای آب‌بندی می‌تواند عمر مفید سازه را افزایش دهد و نقاط ضعف مرتبط با نفوذ آب را بهبود بخشد.
4. مواد آب بند کننده
مواد آب بندی بتن را می توان بصورت افزودنی آب بند کننده ی بتن به طرح اختلاط این ماده اضافه کرد و با توجه به ویژگی های مواد آب بند کننده انواع دیگری از بتن را تولید کرد. میزان مصرف و طرز استفاده از مواد آب بند کننده در بتن های مختلف با توجه به هدف از بکارگیری این ماد متفاوت خواهد بود. مواد آب بند کننده ی بتن هم می توانند پیش از ساخت و به صورت ترکیب با اجزای بتن مورد استفاده قرار بگیرند و هم پس از سخت شدن این ماده مصرف شوند. هدف از استفاده ی مواد آب بند کننده بتن دستیابی به سه هدف پایداری، بهره برداری و زیبایی است. مواد آب بند کننده ی بتن از طریق ایجاد مانعی نسبت به ورود عوامل خارجی به دورن این ماده سبب افزایش پایداری و دوام بتن، قابلیت خدمات رسانی و بهره برداری از بتن تحت شرایط مختلف و در نهایت حفظ پایداری و زیبایی این ماده می شوند. بطور کلی آب بندی بتن در دو مرحله امکان پذیر است :
۱)آب بندی بتن حین ساخت
۲)آب بندی بتن پس از ساخت (آب بندی بتن پس از گیرش)
بدیهی است که آب بندی بتن حین ساخت از طریق افزودن مواد آب بندی به مخلوط بتن بسیار کارآمد تر از آب بندی این ماده پس از گیرش است. هنگام ساخت بتن می توان با اضافه کردن افزودنی های آب بندی بتن به طرح اختلاط این ماده، تعبیه ی واتر استاپرها در درزها یا سایر تهمیدات دیگر، ماهیت بتن را نسبت به نفوذ آب آسیب ناپذیر کرد.متاسفانه عمدتا کمتر شاهد استفاده از مواد آب بندی حین ساخت هستیم به همین دلیل برخی اوقات مجبور به استفاده از مواد آب بندی در سازه های بتنی از طریق تزریق یا تعبیه پوشش های آب بند هستیم. بطور کلی مواد آب بندی انواع مختلفی دارند که هر کدام با توجه به هدف از بکارگیری و اجرای آنها کاربردهای متفاوتی دارند.
کاربردهای آب بندی بتن
۱- آب بندی استخر
۲- آب بندی نما
۳- آب بندی پشت بام
۴- آب بندی دیوارها
۵- آب بندی پارکینگ
۶- آب بندی سازه های آبی و ساحلی
۷- آب بندی سدها
۸- آب بندی تونل ها
۹- آب بندی سازه های بتنی
